Önümüzdeki günlerde birkaç gün arayla iki önemli bayramı kutlayacağız. 14 Ocak “Ras El Seni” ve 19 Ocak “Kıddes” bayramı.
Bölgemizde binlerce yıldır kutlanan bu bayramların anlamı nedir?
Bazı kişilerin iddia ettiği gibi 14 Ocak ‘Ras El Seni’ Hz. Musa’nın Beni İsrail’i Firavun’un elinden kurtarmasından dolayı mı kutlanıyor? 19 Ocak ‘Kıddes’ bayramı da gerçekten Hz. Yahya’nın Hz. İsa’yı Şeria nehrinde vaftiz etmesinden dolayı mı kutlanıyor?
Bu iddialar art niyetli mi yoksa bilgisizlikten mi kaynaklanıyor?
Arap Alevi toplumunun yani Nusayri’lerin kutladığı bu bayramlarıın anlamı nedir? Bunu açıklamadan önce yukardaki iddiaların gerçek dışı olduğunu ispatlayalım. Öncelikli olarak ‘’Ras El Seni’’ 14 Ocak’ta kutlanır.
Yahudi’lerin bu tarihte böyle bir bayramı yoktur. Kaldı ki Hz. Musa’nın halkını Firavun’dan kurtardığı gün bellidir. Hz. Musa’nın halkı ile birlikte Mısır’dan çıktığı andan itibaren gün gün nerde ne yapmış yazılmıştır.
Yahudilerde yeni yıl 10-11 Eylül gecesidir. Bu günü Roş Aşana bayramı olarak kutlarlar. Firavun ve askerlerinin denizde boğulması tahmini olarak Ekim ayına denk gelmektedir. Çünkü Eski Ahitte bundan sonrası şöyle anlatılır. Mısır’dan çıktıktan sonra ikinci ayın 15. Günü (25 Ekim) Elim ile Sina arasındaki Sin çölüne vardılar. Bu durumda Hz. Musanın halkını firavundan kurtardığı gün Ekim ayı içerisinde olmaktadır.
Diğer iddia neydi?
Efendim ‘Kıddes’ bayramı Hz. Yahya’nın Hz. İsa’yı vaftiz ettiği günmüş bu yüzden kutluyoruz. Peki Hristiyanlar her yıl 6 Ocak’ta neyi kutluyor. Tabi ki bu vaftiz gününü kutluyorlar. O halde Nusayri toplumunun 19 Ocak tarihinde kutladığı bayram nedir?
İlk önce 14 Ocak ‘Ras El Seni’ bayramını açıklayalım. Ras bir şeyin başı evveli demektir. Sani-i sanat, sanatlı demektir. Dini kitaplarda geçen ‘’sanatlı bir şekilde yaratma’’ deyimi burdan gelir.
Yani Ras El Sani dünyanın canlıların sanatlı bir şekilde yaratılmaya başlandığı gündür. Bölgede eski çağlarda kullanılan Zukur takvimine göre bu tarihlerde böyle bir bayram kutlanmaktadır. Sümer tabletleri ve diğer arkeolojik çalışmalarda da bu yönde benzer ifadeler vardır. Abhaz halkı da bu günü kutlar. Abhaz geleneklerine göre semavi dinler öncesinde ‘Ajurnıhüa’ ismiyle 13 Ocak akşamı dünyanın kurulduğu ve yaşamın başladığı gün olarak kutlanıyor. Yani 13 Ocak’ı 14 Ocak’a bağlayan gece bu kutlama yapılır. Türkiye’de yaşayan Abhazlar her sene bunu kutlar. Dikket edilirse Ras El Seni ile aynı gündür.
19 Ocak ‘’Kıddes’’ bayramını açıklayalım. Kutsal kitapların hepsinde yaratılış ile ilgili benzer ifadeler vardır. Kuran’da ‘’Andolsun biz gökleri, yeri ve ikisi arasında bulunanları 6 günde yarattık.’’ [Kaf Suresi (50), 38] demektedir. ‘’Her canlıyı sudan yarattık’’ Enbiya.
Tekvin (Yaratılış), Tanah ve Eski Ahit’in ilk beş kitabını oluşturan Tevrat’ın birinci kitabıdır.
Burda özetle aşağıdaki ifadeler geçer. Tanrı ilk gün göğü ve yeri, ikinci gün gökkubbeyi, altındaki ve üstündeki suları, çüncü gün suları ve kuru toprağı ayırdı, tohumları, bitkileri, ağaçları yarattı. Dördüncü gün gündüzü geceden ayırıcak, yeryüzünü aydınlatacak, mevsimleri, günleri ve yılları gösterecek ışığı ve yıldızları yarattı. Dördüncü gün sulardaki, karadaki ve havadaki canlıları yarattı. Akşam oldu, sabah oldu ve beşinci gün oluştu. Beşinci gün insanı erkek ve dişi olarak yarattı ve ‘’kutsadı’’.
14 Ocak dünyanın yaratılış günüdür. Kutsal kitaplara göre Allah (cc) insanı 5. Gün yaratmış ve ‘’kutsamış’’. Bu nedenle 14 Ocak’tan beş gün sonra yani 19 Ocak’ta bu bayramı kutluyoruz. 19 Ocak ‘’Kıddes’’ bayramı insanın yaratılış bayramıdır.
Anadolu’nun en eski yerli halklarından biri olan Nusayri’lerin tarihi, gelenekleri ve ritüelleri iyice öğrenilmeden insanlık tarihinin kadim sırlarına erişmek mümkün değildir.
Sevgiyle kalın…
Av. Necati Yıldız
info@necatiyildiz.com